Προσυμπτωματικός έλεγχος για καρκίνο προστάτη σημαίνει ότι οι εξετάσεις για την ανίχνευση μιας νόσου γίνονται πριν από την εμφάνιση των συμπτωμάτων της.

Έτσι, ο έλεγχος του καρκίνου του προστάτη αποσκοπεί στην ανίχνευση της νόσου σε αρχικά στάδια, όταν η θεραπεία μπορεί να είναι περισσότερο αποτελεσματική. Αξίζει να σημειωθεί ότι ένας στους επτά άνδρες θα νοσήσει στη διάρκεια της ζωής του από καρκίνο του προστάτη, συχνότητα η οποία ξεπερνά αυτή της εμφάνισης του καρκίνου του πνεύμονα και του παχέος εντέρου

Ο προσυμπτωματικός έλεγχος είναι απαραίτητος μετά την ηλικία των 50 ετών, ενώ σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό, ο πρώτος έλεγχος του προστάτη πρέπει να γίνεται στην ηλικία των 40 – 45 ετών. Όταν ο όγκος ανιχνεύεται σε πρώιμα στάδια, θεραπεύεται πιο εύκολα και πιο αποτελεσματικά.

Ο προσυμπτωματικός έλεγχος μπορεί να πραγματοποιηθεί με δύο εξετάσεις, τις οποίες θα καθορίσει ο ουρολόγος. Αν κάποια από τις δύο έχει παθολογικά ευρήματα, ο γιατρός θα υποδείξει τις απαραίτητες περαιτέρω εξετάσεις, προκειμένου να προσδιοριστεί εάν ο εξεταζόμενος πάσχει από καρκίνο του προστάτη ή όχι.

Η πρώτη είναι η εξέταση αίματος για τη διερεύνηση του ειδικού προστατικού αντιγόνου (ProstateSpecificAntigen – PSA), το οποίο απελευθερώνεται στο αίμα σε μικρές ποσότητες. Η μέτρηση υψηλών τιμών PSA ή συνεχόμενα σημαντικά αυξανόμενων  του, εγείρει την υποψία καρκίνου του προστάτη.

Η δεύτερη είναι η δακτυλική εξέταση δια του ορθού, η οποία επιτρέπει την αξιολόγηση ορισμένων διαταραχών του σχήματος, της υφής ή του μεγέθους του προστάτη, που ενδέχεται να υποδηλώνουν την παρουσία όγκου.

Αν υπάρχει υποψία για καρκίνο προστάτη γίνεται υπερηχογραφικά κατευθυνόμενη βιοψία με την οποία λαμβάνονται δια του ορθού ιστοτεμάχια από τον προστάτη, τα οποία αποστέλλονται για ιστολογική(μικροσκοπική) εξέταση. Η ιστολογική εξέταση θα καθορίσει την ύπαρξη ή μη καρκινικών κυττάρων και το βαθμό κακοήθειας του καρκίνου.

Μόνο το 20% των ανδρών που υποβάλλονται σε βιοψία προστάτη και έχουν PSA μεταξύ 3-10 διαγνώσκονται με καρκίνο. Το ποσοστό αυτό αυξάνει με την αύξηση του PSA. Μάλιστα, όσο πιο υψηλό το PSA και όσο πιο χαμηλός ο λόγος ελεύθερου προς ολικό PSA τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα ύπαρξης καρκίνου προστάτη.

Η αρνητική βιοψία προστάτη δεν αποκλείει πάντα τον καρκίνο. Επιπλέον βιοψίες μπορεί να χρειαστούν αν το τοPSA παραμένει αυξημένο, ή αυξάνει με την πάροδο του χρόνου. Αν διαγνωστεί καρκίνος προστάτη η προσεκτική αξιολόγηση από τον ουρολόγο θα καθορίσει αν ο καρκίνος είναι σημαντικός και απαιτεί θεραπεία ή μη σημαντικός/ανενεργόςκαι απαιτεί μόνο παρακαλούθηση.